mirror of
https://github.com/apache/httpd.git
synced 2025-07-05 16:21:14 +03:00
6994eec251
git-svn-id: https://svn.apache.org/repos/asf/httpd/httpd/trunk@1837163 13f79535-47bb-0310-9956-ffa450edef68
872 lines
43 KiB
XML
872 lines
43 KiB
XML
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
|
||
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "style/manualpage.dtd">
|
||
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="style/manual.tr.xsl"?>
|
||
<!-- English Revision: 1291840:1836060 (outdated) -->
|
||
<!-- =====================================================
|
||
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
|
||
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
|
||
========================================================== -->
|
||
|
||
<!--
|
||
Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
|
||
contributor license agreements. See the NOTICE file distributed with
|
||
this work for additional information regarding copyright ownership.
|
||
The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
|
||
(the "License"); you may not use this file except in compliance with
|
||
the License. You may obtain a copy of the License at
|
||
|
||
http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
|
||
|
||
Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
|
||
distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
|
||
WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
|
||
See the License for the specific language governing permissions and
|
||
limitations under the License.
|
||
-->
|
||
|
||
<manualpage metafile="caching.xml.meta">
|
||
|
||
<title>Önbellek Kullanım Kılavuzu</title>
|
||
|
||
<summary>
|
||
<p>Bu belge <module>mod_cache</module>,
|
||
<module>mod_cache_disk</module>, <module>mod_file_cache</module>
|
||
modülleri ve <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a>
|
||
için bir başvuru kılavuzu niteliğindedir. HTTP sunucusu ve vekil
|
||
olarak çalışmada işlemleri hızlandırmak için bilinen sorunlar ve
|
||
yanlış yapılandırmalardan kaçınarak Apache HTTPD sunucusunun önbellekleme
|
||
özelliklerinin nasıl kullanılacağı açıklanmıştır.</p>
|
||
</summary>
|
||
|
||
<section id="introduction">
|
||
<title>Giriş</title>
|
||
|
||
<p>Apache HTTP sunucusu, sunucunun başarımını çeşitli yollarla arttırmak
|
||
üzere tasarlanmış bir dizi önbellekleme özelliğine sahiptir.</p>
|
||
|
||
<dl>
|
||
<dt>Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</dt>
|
||
<dd>
|
||
<module>mod_cache</module> ve destek modülü
|
||
<module>mod_cache_disk</module> akılcı ve HTTP'ye uygun
|
||
önbellekleme sağlar. İçeriğin kendisi önbellekte saklanır ve
|
||
<module>mod_cache</module>, <a
|
||
href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html"
|
||
>RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklandığı gibi, içeriğin
|
||
önbelleklenebilirliğini denetleyen çeşitli HTTP başlıklarının ve
|
||
seçeneklerinin tümünü onurlandırmayı hedefler.
|
||
Devingen yerel içerik veya vekalet edilen içerik ile ilgilendiğiniz
|
||
durumda veya muhtemel bir yavaş disk üzerinde yerel dosyalara
|
||
erişimi hızlandırmak ihtiyacında olduğunuz durumda
|
||
<module>mod_cache</module> hem basit hem de karmaşık önbellekleme
|
||
yapılandırmalarını hedefler.
|
||
</dd>
|
||
<dt>İki durumlu anahtar/değer paylaşımlı nesne önbellekleme</dt>
|
||
<dd>
|
||
<a href="socache.html">Paylaşımlı nesne önbellek API'si</a>
|
||
(socache) ve destek modülleri sunucu taraflı bir anahtar/değer
|
||
paylaşımlı nesne önbelleklemesi sağlar. Bu modüller SSL oturumları
|
||
ve kimlik doğrulama bilgileri gibi düşük seviyeli verileri
|
||
önbelleklemek için tasarlanmıştır. Destek modülleri verinin sunucu
|
||
tarafı bir paylaşımlı bellekte veya veri merkezi tarafı memcache
|
||
veya distcache gibi bir önbellekte saklanmasını mümkün kılar.
|
||
</dd>
|
||
<dt>Uzmanlaşmış dosya önbellekleme</dt>
|
||
<dd>
|
||
<module>mod_file_cache</module> dosyaların sunucunun başlatılması
|
||
sırasında belleğe yüklenmesi ile ilgilenir. Böylece dosyalara
|
||
erişim zamanını kısaltabilir, sıkça erişilen dosyaların dosya
|
||
tanıtıcılarını kaydedebilir, her istekte diske gitme ihtiyacını
|
||
ortadan kaldırır.
|
||
</dd>
|
||
</dl>
|
||
|
||
<p>Bu belgeden azami yararı sağlayabilmek için temel bir HTTP bilginizin
|
||
olması ve <a href="urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine
|
||
Eşlenmesi</a> ile <a href="content-negotiation.html">İçerik Uzlaşımı</a>
|
||
belgelerini okumuş olmanız gerekir.</p>
|
||
|
||
</section>
|
||
|
||
<section id="http-caching">
|
||
|
||
<title>Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</title>
|
||
|
||
<related>
|
||
<modulelist>
|
||
<module>mod_cache</module>
|
||
<module>mod_cache_disk</module>
|
||
</modulelist>
|
||
<directivelist>
|
||
<directive module="mod_cache">CacheEnable</directive>
|
||
<directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>
|
||
<directive module="core">UseCanonicalName</directive>
|
||
<directive module="mod_negotiation">CacheNegotiatedDocs</directive>
|
||
</directivelist>
|
||
</related>
|
||
|
||
<p>HTTP protokolü
|
||
<a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html"
|
||
>RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklanan satıriçi önbellekleme
|
||
mekanizması için yerleşik bir destek içerir ve bunun getirilerinden
|
||
yararlanmak için <module>mod_cache</module> modülü kullanılabilir.</p>
|
||
|
||
<p>İçeriğin taze olmadığı durumda içeriğin kaybolmasına sebep olan basit
|
||
iki durumlu anahtar/değer önbelleklemesinin tersine, HTTP önbelleği
|
||
eskimiş içeriği tutan ve bu eski içeriğin değişip değişmediğini özgün
|
||
sunucuya soran ve duruma göre onu tekrar taze duruma getiren bir
|
||
mekanizma içerir.</p>
|
||
|
||
<p>HTTP önbelleğinde bulunan bir girdi şu üç durumdan birinde olabilir:</p>
|
||
|
||
<dl>
|
||
<dt>Taze</dt>
|
||
<dd>
|
||
İçerik yeteri kadar yeni (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha genç)
|
||
ise <strong>taze</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir içeriği
|
||
özgün sunucuya birşey sormadan sunabilir.
|
||
</dd>
|
||
<dt>Bayat</dt>
|
||
<dd>
|
||
<p>İçerik çok eski (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha yaşlı)
|
||
ise <strong>bayat</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir
|
||
içeriği istemciye sunmadan önce özgün sunucuya bağlanıp bayat içeriğin
|
||
hala yeterince taze olup olmadığına bakmalıdır. Özgün sunucu, içerik
|
||
geçersizse yenisini gönderecektir, aksi takdirde, (ideal olanı budur)
|
||
içeriğin hala geçerli olduğunu belirten bir kod ile yanıt verecektir.
|
||
İçerik tekrar taze hale gelince süreç kaldığı yerden devam eder.</p>
|
||
|
||
<p>HTTP protokolü belli koşullar altında önbelleğin bayat içeriği
|
||
sunmasına izin vermez. Örneğin, bir içeriği özgün sunucuda tazeleme
|
||
çabasının bir 5xx hatasıyla başarısız olması veya başka bir tazeleme
|
||
isteğinin henüz sonuçlanmamış olması bu çeşit koşullardandır. Bu
|
||
durumlarda yanıta bir <code>Warning</code> başlığı eklenir.</p>
|
||
</dd>
|
||
<dt>Yok</dt>
|
||
<dd>
|
||
Önbellekte yer kalmazsa yer açmak için içeriğin silinmesi seçenek
|
||
dahilindedir. İçerik taze olsun olmasın her zaman silinebilir. Önlem
|
||
olarak <program>htcacheclean</program> elle veya bir artalan süreci
|
||
olarak çalıştırılabilir. Böylece önbelleğin boyutunun belirtilen
|
||
boyutta veya belirtilen dosya düğümü sayısında kalması sağlanabilir.
|
||
Araç içeriği silerken bayat içeriğe öncelik verir.
|
||
</dd>
|
||
</dl>
|
||
|
||
<p>HTTP önbelleklemesinin çalışması ile ilgili bütün ayrıntılar
|
||
<a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html"
|
||
>RFC2616'nın 13. bölümünde</a> bulunabilir.</p>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Sunucu ile etkileşim</title>
|
||
|
||
<p><module>mod_cache</module> modülü
|
||
<directive module="mod_cache">CacheQuickHandler</directive> yönergesinin
|
||
değerine bağlı olarak iki olası yerde sunucuya bağlanır:
|
||
</p>
|
||
|
||
<dl>
|
||
<dt>Çabuk eylem aşaması</dt>
|
||
<dd>
|
||
<p>Bu aşama çok erken gerçekleşen bir aşama olup isteğin işlenmesi
|
||
sırasında isteğin çözümlenmesinin hemen sonrasıdır. İçerik
|
||
önbellekte mevcutsa hemen sunulur ve geri kalan istek işleme işlemi
|
||
iptal edilir.</p>
|
||
|
||
<p>Bu senaryoda önbellek sunucunun önüne vidalanmış gibi
|
||
davranır.</p>
|
||
|
||
<p>Sunucuda gerçekleşecek bir dizi işlemin büyük çoğunluğunun
|
||
yapılmadan geçilmesi nedeniyle bu en yüksek başarımlı kiptir.
|
||
Bu kip ayrıca, sunucu işlemlerinin kimlik doğrulama ve yetkilendirme
|
||
aşamalarının da yapılmadan geçilmesini sağlar. Bu bakımdan bu kip
|
||
seçilirken bu durum dikkate alınmalıdır.</p>
|
||
</dd>
|
||
<dt>Normal eylem aşaması</dt>
|
||
<dd>
|
||
<p>Bu aşama geç bir aşama olup, isteğin tamamen işlenmesinin
|
||
sonrasıdır.</p>
|
||
|
||
<p>Bu senaryoda önbellek sunucunun arkasına vidalanmış gibi
|
||
davranır.</p>
|
||
|
||
<p>Bu kip en esneğidir. Önbelleğin, süzme zincirinin hassas olarak
|
||
denetlenen bir noktasında oluşması sağlanabilir ve önbelleklenen
|
||
içerik istemciye gönderilmeden önce süzülüp
|
||
kişiselleştirilebilir.</p>
|
||
</dd>
|
||
</dl>
|
||
|
||
<p>URL önbellekte yoksa <module>mod_cache</module> modülü yanıtı
|
||
önbelleğe kaydetme aşamasında süzgeç yığıtına bir
|
||
<a href="filter.html">süzgeç</a> ekler ve geri çekilerek normal istek
|
||
işlemlerinin devam etmesine izin verir. İçeriğin önbelleklenebilir
|
||
olduğu saptanırsa içerik gelecekte sunulmak üzere önbelleğe
|
||
kaydedilir, aksi takdirde içerik yok sayılır.</p>
|
||
|
||
<p>Önbellekteki içerik bayatsa, <module>mod_cache</module> modülü
|
||
isteği bir <strong>koşullu istek</strong> haline getirir. Özgün
|
||
sunucu normal bir yanıt verirse bu yanıt mevcut içeriğin yerine
|
||
önbelleklenir. Özgün sunucu bir <code>304 Not Modified</code> yanıtı
|
||
verirse içerik tekrar taze olarak imlenir ve önbellekteki içerik
|
||
süzgeç tarafından kaydedilmeden sunulur.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Önbelleğin Hızlandırılması</title>
|
||
|
||
<p>Bir sanal konak birçok farklı sunucu takma adından biri olarak
|
||
bilindiği takdirde <directive
|
||
module="core">UseCanonicalName</directive> yönergesine <code>On</code>
|
||
değeri atanmışsa önbellekten sunulan sayfa sayısında büyük bir artış
|
||
olduğu görülür. Bunun sebebi içeriği sunan sanal konağın isminin
|
||
önbellek anahtarının içinde kullanılmasıdır. Yönergeye
|
||
<code>On</code> değerini atamak suretiyle çok isimli ve rumuzlu sanal
|
||
konaklar için farklı önbellek girdileri oluşturulmaz, bunun yerine her
|
||
meşru sanal konak için ayrı bir önbellek tutulur.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Tazelik Ömrü</title>
|
||
|
||
<p>Önbelleklenmek üzere tasarlanmış iyi biçimli bir içerik tazelik ömrünü
|
||
<code>Cache-Control</code> başlığının <code>max-age</code> veya
|
||
<code>s-maxage</code> alanlarıyla ya da bir <code>Expires</code>
|
||
başlığını içererek bildirmelidir.</p>
|
||
|
||
<p>Aynı zamanda, özgün sunucunun tanımladığı tazelik ömrü, bir istemci
|
||
tarafından istekte bir <code>Cache-Control</code> başlığı kullanılarak
|
||
geçersiz kılınmak istenebilir. Bu durumda hangi tazelik ömrü daha
|
||
kısaysa o geçerli olur.</p>
|
||
|
||
<p>Tazelik ömrü istekte veya yanıtta mevcut değilse öntanımlı bir tazelik
|
||
ömrü kullanılır. Öntanımlı tazelik ömrü önbellekli içerik için bir saat
|
||
olmakla birlikte <directive
|
||
module="mod_cache">CacheDefaultExpire</directive> yönergesi
|
||
kullanılarak kolayca değiştirilebilir.</p>
|
||
|
||
<p>Bir yanıt <code>Expires</code> başlığını değil de
|
||
<code>Last-Modified</code> başlığını içeriyorsa
|
||
<module>mod_cache</module> tazelik ömrünü <directive
|
||
module="mod_cache">CacheLastModifiedFactor</directive> yönergesine
|
||
bakarak saptar.</p>
|
||
|
||
<p>Yerel içerik için, ya da kendi <code>Expires</code> başlığını
|
||
tanımlamayan uzak içerik için tazelik ömrünü <code>max-age</code> ve
|
||
<code>Expires</code> ekleyerek hassas olarak ayarlamak
|
||
için <module>mod_expires</module> kullanılabilir.</p>
|
||
|
||
<p>Tazelik ömrünün üst sınırı <directive
|
||
module="mod_cache">CacheMaxExpire</directive> yönergesi ile
|
||
belirlenebilir.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Şartlı İstekler için Özlü Kılavuz</title>
|
||
|
||
<p>Önbellekteki içeriğin zaman aşımına uğrayıp bayat hale gelmesi,
|
||
httpd’nin özgün isteği aktarmak yerine isteği değişikliğe uğratarak
|
||
şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.</p>
|
||
|
||
<p>Özgün önbellekli yanıtta bir <code>ETag</code> başlığı mevcutsa,
|
||
<module>mod_cache</module> modülü özgün sunucuya yapılan isteğe
|
||
bir <code>If-None-Match</code> başlığı ekler.
|
||
Özgün önbellekli yanıtta bir <code>Last-Modified</code> başlığı
|
||
mevcutsa, <module>mod_cache</module> modülü özgün sunucuya yapılan
|
||
isteğe bir <code>If-Modified-Since</code> başlığı ekler. Bunlardan
|
||
birinin varlığı isteği <strong>koşullu</strong> yapar.</p>
|
||
|
||
<p>Bir koşullu istek özgün sunucu tarafından alındığında, özgün sunucu
|
||
<code>ETag</code> veya <code>Last-Modified</code> başlığının isteğe
|
||
uygun olarak değişip değişmediğine bakmalıdır. Değişmemişse, özgün
|
||
sunucu kısa ve öz bir "304 Not Modified" yanıtı ile yanıt vermelidir.
|
||
Bunun önbellekteki anlamı şudur: Eskimiş içerik hala tazedir ve içerik
|
||
yeni tazelik ömrüne ulaşıncaya kadar sonraki isteklerde
|
||
kullanılmalıdır.</p>
|
||
|
||
<p>İçerik değişmişse, bir şartlı istek yapılmamış gibi içeriğin kendisi
|
||
sunulur.</p>
|
||
|
||
<p>Şartlı istekler çifte yarar sağlar. Birinci olarak, böyle bir istek
|
||
özgün sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de aynıysa bunu saptamak kolay
|
||
olur ve özkaynağın tamamını aktarma külfetinden kurtulunur.</p>
|
||
|
||
<p>İkinci olarak, iyi tasarlanmış bir özgün sunucu, koşullu istekler tam
|
||
bir yanıt üretmekten önemli ölçüde ucuz olacak şekilde tasarlanmış
|
||
olacaktır. Durağan dosyalar için bu genellikle
|
||
<code>stat()</code> veya benzeri bir sistem çağrısıyla dosya
|
||
boyutları ve değişiklik zamanına bakmak şeklinde gerçekleşir.
|
||
Böylelikle, yerel içeriği bir değişiklik olmadığı takdirde önbellekten
|
||
sunmak daha hızlı olacaktır.</p>
|
||
|
||
<p>Özgün sunucular koşullu istekleri desteklemek için her türlü çabayı
|
||
göstermelidir. Ancak, koşullu istekler desteklenmiyorsa, özgün sunucu
|
||
istek koşullu değilmiş gibi yanıt vermeli, önbellek ise, içerik
|
||
değişmiş ve yani içerik önbelleğe kaydedilmiş gibi yanıt vermelidir. Bu
|
||
durumda, önbellek basit bir iki durumlu (içerik ya tazedir ya da
|
||
silinmiş) önbellek gibi davranacaktır.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Neler Önbelleklenebilir?</title>
|
||
|
||
<p>HTTP önbelleğin tarafından önbelleklenebilecek içerik
|
||
<a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html#sec13.4">
|
||
RFC2616 Section 13.4 Response Cacheability</a> belgesinde tanımlanmış
|
||
olup, bunlar şöyle özetlenebilir:</p>
|
||
|
||
<ol>
|
||
<li>Önbellekleme bu URL ile etkin kılınabilmelidir. <directive
|
||
module="mod_cache">CacheEnable</directive> ve <directive
|
||
module="mod_cache">CacheDisable</directive> yönergelerine bakınız.</li>
|
||
|
||
<li>Yanıtın HTTP durum kodu 200, 203, 300, 301 veya 410 olmalıdır.</li>
|
||
|
||
<li>İstek bir HTTP GET isteği olmalıdır.</li>
|
||
|
||
<li>Eğer yanıt bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa ayrıca
|
||
"Cache-Control:" başlığında da "s-maxage", "must-revalidate" veya
|
||
"public" değerlerinden birini içermelidir, aksi takdirde
|
||
önbelleklenmez.</li>
|
||
|
||
<li>Eğer URL (GET yöntemi kullanan bir HTML formunun yaptığı gibi) bir
|
||
sorgu dizgesi içeriyorsa yanıt, RFC2616’nın 13.9. bölümünde
|
||
açıklandığı gibi bir "Expires:" başlığı içermedikçe veya
|
||
"Cache-Control:" başlığının max-age veya max-age yönergesini
|
||
içermedikçe yanıt içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>
|
||
|
||
<li><directive module="mod_cache">CacheIgnoreNoLastMod</directive>
|
||
yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça 200 durum
|
||
koduna sahip bir yanıtın "Etag", "Last-Modified" ve "Expires"
|
||
başlıklarından birini veya "Cache-Control:" başlığının "max-age" veya
|
||
"s-maxage" yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.</li>
|
||
|
||
<li><directive module="mod_cache">CacheStorePrivate</directive>
|
||
yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça yanıt
|
||
"private" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içerdiği takdirde
|
||
yanıtın içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>
|
||
|
||
<li>Benzer şekilde, <directive module="mod_cache"
|
||
>CacheStoreNoStore</directive> yönergesi kullanılmamışsa yanıt
|
||
"no-store" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içeriyorsa yanıt
|
||
içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>
|
||
|
||
<li>Herşeyle eşleşen "*" değerli bir "Vary:" başlığı içeren bir
|
||
yanıtın içeriği önbelleğe alınmaz.</li>
|
||
</ol>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Neler Önbelleklenmemeli?</title>
|
||
|
||
<p>İçerik zamana bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa HTTP uzlaşımıyla
|
||
bağdaşmıyorsa önbelleğe alınmamalıdır. Bu içerik önbelleklenemeyeceğini
|
||
<code>Cache-Control</code> başlığını kullanarak sunucuya
|
||
bildirmelidir.</p>
|
||
|
||
<p>İçerik sıkça değişiyorsa, tazelik ömrü dakikalar veya saniyelerle
|
||
ifade ediliyorsa, içerik yine de önbelleklenebilir. Ancak, tam
|
||
yanıtların düzenli olarak üretilmemesinin temini için özgün sunucunun
|
||
<strong>koşullu istekleri</strong> doğru olarak desteklemesi
|
||
sağlanmalıdır.</p>
|
||
|
||
<p>İstemcinin sağladığı istek başlıklarına dayanarak değişen içerik,
|
||
<code>Vary</code> yanıt başlığının akıllıca kullanımıyla
|
||
önbelleklenebilir.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Değişken/Uzlaşımlı İçerik</title>
|
||
|
||
<p>Özgün sunucu, istekteki başlık değerlerine dayanarak farklı
|
||
içeriklerle yanıt vermeye ayarlandığı takdirde, örneğin aynı URL'de
|
||
farklı dillerde içerik sunmak gibi, HTTP'nin önbellekleme mekanizması
|
||
aynı URL'de aynı sayfanın değişik sürümlerini önbelleklemeyi mümkün
|
||
kılar.</p>
|
||
|
||
<p>Bu özgün sunucu tarafından bir <code>Vary</code> başlığı eklenerek
|
||
yapılır. Bir sayfanın farklı sürümleri arasındaki farkları saptarken
|
||
önbellek tarafından hangi başlıkların hesaba katılacağını
|
||
<code>Vary</code> başlığı belirler.</p>
|
||
|
||
<p>Örneğin, bir yanıt şöyle bir başlık ile alınmışsa,</p>
|
||
|
||
<example>
|
||
Vary: negotiate,accept-language,accept-charset
|
||
</example>
|
||
|
||
<p><module>mod_cache</module> sadece accept-language ve accept-charset
|
||
başlıkları özgün istekle eşleşen önbellekli içeriği sunacaktır.</p>
|
||
|
||
<p>İçeriğin farklı sürümleri yan yana önbelleklenebilir.
|
||
<module>mod_cache</module> modülü <code>Vary</code> başlığını
|
||
kullanarak başlıkta listelenmiş istek başlıklarının uygun değerlerini
|
||
saptar ve istemciye hangi sürümle yanıt verileceğine karar verir.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section id="disk">
|
||
<title>Disk Üzerinde Önbellekleme</title>
|
||
|
||
<p><module>mod_cache</module> modülü önbelleği yönetmek için çeşitli
|
||
depolama ortamlarına özgü gerçeklenimleri kullanır. Diske önbellekleme
|
||
desteğini <module>mod_cache_disk</module> sağlar.</p>
|
||
|
||
<p>Tipik olarak modül şöyle yapılandırılır:</p>
|
||
|
||
<example>
|
||
CacheRoot /var/cache/apache/<br />
|
||
CacheEnable disk /<br />
|
||
CacheDirLevels 2<br />
|
||
CacheDirLength 1
|
||
</example>
|
||
|
||
<p>En önemlisi önbelleklenen dosyaların yerel olarak saklanması olup
|
||
işletim sisteminin sağladığı bellekiçi önbelleklemeden de ayrıca
|
||
faydalanılmış olur. Bu bakımdan, dosyalar disk üzerinde saklansa bile
|
||
sıkça erişilen dosyalar işletim sistemi sayesinde aslında bellekten
|
||
sunulmuş olacaklardır.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Önbellekte Saklamanın Anlamı</title>
|
||
|
||
<p><module>mod_cache_disk</module> öğeleri önbellekte saklamak için
|
||
istek yapılan URL’nin 22 karakterlik özetini oluşturur. Bu özet, çok
|
||
sayıda URL’nin aynı özeti oluşturmaması için konak ismi, protokol,
|
||
port ve varsa CGI argümanlarından başka <code>Vary</code> başlığında
|
||
tanımlı elemanlardan oluşur.</p>
|
||
|
||
<p>Özeti oluşturan karakterler 64 karakterlik bir karakter kümesinden
|
||
seçildiğinden oluşturulması olası farklı özet sayısı 64^22’dir.
|
||
Örneğin, bir URL’nin <code>xyTGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir
|
||
özeti olabilir. Bu özet, bu URL ile erişilen dosyalar önbellek içinde
|
||
saklanırken dosya ismi öneki olarak kullanılır. Ancak bununla
|
||
yetinilmez ve içerik <directive
|
||
module="mod_cache_disk">CacheDirLevels</directive> ve <directive
|
||
module="mod_cache_disk">CacheDirLength</directive> yönergelerinin
|
||
değerlerine göre önce dizinlere ayrılır.</p>
|
||
|
||
<p><directive module="mod_cache_disk">CacheDirLevels</directive>
|
||
yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını ve <directive
|
||
module="mod_cache_disk">CacheDirLength</directive> her dizinde kaç
|
||
karakter olacağını belirler. Örneğin, yukarıdaki
|
||
özete sahip bir dosyanın isminin başına yukarıdaki yapılandırma
|
||
örneğine uygun olarak
|
||
<code>/var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir önek
|
||
getirilebilirdi.</p>
|
||
|
||
<p>Bu tekniğin asıl amacı belli bir dizin içinde bulunabilecek
|
||
dosyaların ve alt dizinlerin sayısını düşük tutmaktır. Bu sayının
|
||
büyük olması çoğu işletim sisteminde başarımın düşmesine sebep olur.
|
||
<directive module="mod_cache_disk">CacheDirLength</directive>
|
||
yönergesi "1" değeriyle kullanıldığında her dizin altında en fazla 64
|
||
alt dizin veya dosya açılabilir. "2" değeriyle kullanıldığında ise bu
|
||
sayı 64^2’ye yükselir ve böyle artarak gider. İyi bir sebebiniz
|
||
olmadıkça <directive
|
||
module="mod_cache_disk">CacheDirLength</directive> için değer olarak
|
||
"1" belirtmenizi öneririz.</p>
|
||
|
||
<p><directive module="mod_cache_disk">CacheDirLevels</directive>
|
||
yönergesine atanacak değer önbellekte saklamayı düşündüğünüz olası
|
||
dosya sayısı ile ilgilidir. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi "2"
|
||
değerini belirtirseniz, toplamda en fazla 4096 dizin oluşturulabilir.
|
||
1 milyon dosyanın önbelleklendiği bir durumda bu, her dizinde yaklaşık
|
||
olarak 245 önbelleklenmiş URL demektir.</p>
|
||
|
||
<p>Her URL için önbellekte en az iki dosya saklanır. Biri genellikle URL
|
||
hakkındaki temel verilerden oluşan ".header" dosyasıdır, diğeri ise
|
||
sunulacak içeriğin bire bir kopyası olan ".data" dosyasıdır.</p>
|
||
|
||
<p>"Vary" başlığı üzerinden içeriğin uzlaşıldığı durumda URL için bir
|
||
".vary" dizini oluşturulur. Bu dizin her biri farklı bir uzlaşıma ait
|
||
çok sayıda ".data" dosyası içerebilir.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Disk Önbelleğinin Bakımı</title>
|
||
|
||
<p><module>mod_cache_disk</module> zaman aşımına uğrayan önbellekli
|
||
içeriği silse de önbelleğin toplam boyu ve ne kadar boş bellek kaldığı
|
||
hakkında bilgi vermez.</p>
|
||
|
||
<p>Bunun yerine httpd önbellek içeriğini düzenli aralıklarla
|
||
temizleyebilmeniz için <program>htcacheclean</program> adında bir araç
|
||
içerir. Önbellek için azami ne kadar yer kullanılacağının ve bunun
|
||
üzerinde <program>htcacheclean</program>’i hangi sıklıkta
|
||
çalıştırılacağının tespiti biraz karmaşık bir işlem olup uygun değerler
|
||
genellikle deneme yanılma yoluyla bulunur.</p>
|
||
|
||
<p><program>htcacheclean</program> iki işlem kipine sahiptir. Kalıcı bir
|
||
artalan süreci olarak çalışabileceği gibi cron üzerinden belli
|
||
aralıklarla da çalıştırılabilir. Çok büyük (onlarca GB) önbelleklerde
|
||
<program>htcacheclean</program>’in işini bitirmesi 1 saatten fazla
|
||
sürebileceğinden, cron ile çalıştırma durumunda aynı anda birden fazla
|
||
kopyanın çalışıyor durumda olmaması için
|
||
<program>htcacheclean</program>’in çalıştırılma aralığını iyi
|
||
belirlemek gerekir.</p>
|
||
|
||
<p>Ayrıca, <program>htcacheclean</program> için uygun bir "nice" seviyesi
|
||
seçilmesi önerilr. Böylece, sunucu çalışırken aracın ölçüsüz disk g/ç
|
||
yapmasına sebebiyet verilmemiş olur.</p>
|
||
|
||
<p class="figure">
|
||
<img src="images/caching_fig1.tr.png" alt="" width="600"
|
||
height="406" /><br />
|
||
<a id="figure1" name="figure1"><dfn>Şekil 1</dfn></a>:
|
||
Önbelleğin büyümesi ve düzenli aralıklarla temizlenmesi.</p>
|
||
|
||
<p><module>mod_cache_disk</module> ne kadar bellek kullanıldığı hakkında
|
||
bilgi vermediğinden, <program>htcacheclean</program>'in bir temizliğin
|
||
ardından yeterli bir büyüme alanı kalacak şekilde yapılandırılması
|
||
temin edilmelidir.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
</section>
|
||
|
||
<section id="socache-caching">
|
||
<title>İki durumlu Anahtar/Değer Paylaşımlı Nesne Önbellekleme</title>
|
||
|
||
<related>
|
||
<modulelist>
|
||
<module>mod_authn_socache</module>
|
||
<module>mod_socache_dbm</module>
|
||
<module>mod_socache_dc</module>
|
||
<module>mod_socache_memcache</module>
|
||
<module>mod_socache_shmcb</module>
|
||
<module>mod_ssl</module>
|
||
</modulelist>
|
||
<directivelist>
|
||
<directive module="mod_authn_socache">AuthnCacheSOCache</directive>
|
||
<directive module="mod_ssl">SSLSessionCache</directive>
|
||
<directive module="mod_ssl">SSLStaplingCache</directive>
|
||
</directivelist>
|
||
</related>
|
||
|
||
<p>Apache HTTP sunucusu, SSL oturumları, kimlik doğrulama bilgileri gibi
|
||
önbelleklenebilen özel bilgiler için <a href="socache.html">socache</a>
|
||
arayüzü içinde düşük seviyeli bir paylaşımlı nesne önbelleğine
|
||
sahiptir.</p>
|
||
|
||
<p>Her gerçeklenime uygun ek modüller de sağlanmıştır:</p>
|
||
|
||
<dl>
|
||
<dt><module>mod_socache_dbm</module></dt>
|
||
<dd>DBM tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
|
||
<dt><module>mod_socache_dc</module></dt>
|
||
<dd>Distcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
|
||
<dt><module>mod_socache_memcache</module></dt>
|
||
<dd>Memcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
|
||
<dt><module>mod_socache_shmcb</module></dt>
|
||
<dd>Paylaşımlı belleğe dayalı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
|
||
</dl>
|
||
|
||
<section id="mod_authn_socache-caching">
|
||
<title>Kimlik Doğrulama Bilgilerinin Önbelleklenmesi</title>
|
||
|
||
<related>
|
||
<modulelist>
|
||
<module>mod_authn_socache</module>
|
||
</modulelist>
|
||
<directivelist>
|
||
<directive module="mod_authn_socache">AuthnCacheSOCache</directive>
|
||
</directivelist>
|
||
</related>
|
||
|
||
<p><module>mod_authn_socache</module> modülü kimlik doğrulama araçlarının
|
||
yükünün hafifletilmesini, kimlik doğrulama sonucunun önbelleklenmesini
|
||
sağlar.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section id="mod_ssl-caching">
|
||
<title>SSL Oturumlarının Önbelleklenmesi</title>
|
||
|
||
<related>
|
||
<modulelist>
|
||
<module>mod_ssl</module>
|
||
</modulelist>
|
||
<directivelist>
|
||
<directive module="mod_ssl">SSLSessionCache</directive>
|
||
<directive module="mod_ssl">SSLStaplingCache</directive>
|
||
</directivelist>
|
||
</related>
|
||
|
||
<p><module>mod_ssl</module> modülü, oturum önbelleği ve önbellek
|
||
zımbalaması sağlamak için <code>socache</code> arayüzünü kullanır.</p>
|
||
</section>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section id="file-caching">
|
||
<title>Uzmanlaşmış Dosya Önbellekleme</title>
|
||
|
||
<related>
|
||
<modulelist>
|
||
<module>mod_file_cache</module>
|
||
</modulelist>
|
||
<directivelist>
|
||
<directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive>
|
||
<directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive>
|
||
</directivelist>
|
||
</related>
|
||
|
||
<p>Dosya sisteminin yavaş olabildiği veya dosya tanıtıcılarının
|
||
kullanımının pahalıya mal olduğu sistemlerde, sunucunun başlatılması
|
||
sırasında dosyaların belleğe yüklenmesi seçeneği vardır.</p>
|
||
|
||
<p>Dosyaların açılmasının yavaş olduğu sistemlerde, dosyaların sunucunun
|
||
başlatılması sırasında açılması ve dosya tanıtıcısını önbelleklenmesi
|
||
seçeneği vardır. Bu seçeneklerin duruk dosyalara erişimin yavaş olduğu
|
||
sistemlere de bir yardımı olabilir.</p>
|
||
|
||
<section id="filehandle">
|
||
<title>Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi</title>
|
||
|
||
<p>Bir dosyanın açılması işlemi, özellikle de ağ dosya sistemlerinde
|
||
bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte,
|
||
çok sunulan dosyaların kendilerinin değil, açık dosya tanıtıcılarının
|
||
saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek
|
||
türde dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.</p>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title><code>CacheFile</code> yönergesi ile</title>
|
||
|
||
<p>httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli
|
||
<module>mod_file_cache</module> tarafından sağlanan dosya tanıtıcı
|
||
önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini değil açık
|
||
dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda
|
||
önbelleklenmesi, <directive module="mod_file_cache"
|
||
>CacheFile</directive> yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek
|
||
sağlanabilir.</p>
|
||
|
||
<p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesi
|
||
belirtilen dosyanın httpd başlatıldığında açılmasını ve dosya için
|
||
yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını
|
||
sağlar.</p>
|
||
|
||
<example>
|
||
CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html
|
||
</example>
|
||
|
||
<p>Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız
|
||
işletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili
|
||
sınırlamasını uygun bir değere ayarlamanız gerekebilir.</p>
|
||
|
||
<p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesini
|
||
kullandığınız takdirde dosya içeriğindeki değişiklikleri anında
|
||
isteğe yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle
|
||
sunar.</p>
|
||
|
||
<p>Eğer httpd çalışırken dosya silinmişse httpd ilk başlatıldığındaki
|
||
haline ilişkin dosya tanıtıcıyı sağlamaya ve dolayısıyla dosya
|
||
içeriğini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiş ve artık
|
||
dosya sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya
|
||
tanıtıcıları kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest
|
||
kalmayacaktır.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
</section>
|
||
|
||
<section id="inmemory">
|
||
<title>Sistem Belleğinde Önbellekleme</title>
|
||
|
||
<p>İçeriğin sistem belleğinden sunulması içerik sunmanın evrensel olarak
|
||
en hızlı yoludur. Dosyaların bir disk denetleyiciden okunması ya da daha
|
||
kötüsü uzak bir ağdan okunması bellekten okumayla karşılaştırılamayacak
|
||
ölçüde yavaş işlemlerdir. Disk denetleyiciler genellikle fiziksel
|
||
süreçleri denetlerler. Ağ erişimi ise band genişliği sınırlamalarından
|
||
etkilenir. Halbuki bellek erişimi sadece nano saniyeler mertebesinde
|
||
gerçekleşir.</p>
|
||
|
||
<p>Sistem belleği en pahalı saklama ortamı olması sebebiyle en verimli
|
||
şekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleğinde saklamakla
|
||
sistemin kullanabileceği bellek miktarını azaltmış olursunuz. İşletim
|
||
sistemi önbelleklemesinde göreceğiniz gibi bu öyle basit bir konu
|
||
değildir. httpd’nin kendi kullandığı belleğin bir kısmını önbellek
|
||
olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde
|
||
işletim sistemi belleğin yetmediği noktada belleği diske
|
||
takaslayacağından istenen başarım artışı sağlanamayacaktır.</p>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>İşletim Sistemi Önbelleklemesi</title>
|
||
|
||
<p>Günümüz iştetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi
|
||
dosya/veri saklama işlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir
|
||
özelliktir ve işletim sistemlerinin büyük çoğunluğu bunu böyle yapar.
|
||
Örneğin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduğunda ve ikinci kez
|
||
okunduğunda işlemcinin ne kadar meşgul edildiğine bakalım:</p>
|
||
|
||
<example>
|
||
colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br />
|
||
real 0m0.065s<br />
|
||
user 0m0.000s<br />
|
||
sys 0m0.001s<br />
|
||
colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br />
|
||
real 0m0.003s<br />
|
||
user 0m0.003s<br />
|
||
sys 0m0.000s
|
||
</example>
|
||
|
||
<p>Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya
|
||
çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeğin dosya içeriğini bellek daha
|
||
güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.</p>
|
||
|
||
<p>Sisteminizde yeterince yedek bellek olduğundan eminseniz, bu
|
||
önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz.
|
||
Bundan, önbelleğin sistem belleğinde verimli biçimde tutulması için
|
||
httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu
|
||
çıkarılabilir.</p>
|
||
|
||
<p>Bundan başka, işletim sistemi dosyaların değiştiği ve silindiği
|
||
zamanları bildiğinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiğinde
|
||
önbellekten kendiliğinden silinmiş olur. Bellek içinde dosya
|
||
saklarken dosyaların değiştirilme zamanlarını bilme olanağı
|
||
olmadığından bu durum httpd’ye büyük yarar sağlar.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<p>İşletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için sağladığı bunca
|
||
yarara ve başarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin
|
||
httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar
|
||
vardır.</p>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title><code>MMapFile</code> yönergesi ile</title>
|
||
|
||
<p><module>mod_file_cache</module> modülü, bir durağan dosyanın
|
||
içeriğini sunucunun başlatılması sırasında (mmap sistem çağrısıyla)
|
||
belleğe eşlenmesini mümkün kılmak için <directive
|
||
module="mod_file_cache" >MMapFile</directive> yönergesini sağlar.
|
||
httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi
|
||
içeriğini kullanacaktır.</p>
|
||
|
||
<example>
|
||
MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html
|
||
</example>
|
||
|
||
<p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive>
|
||
yönergesinde olduğu gibi bu dosyalarda httpd başlatıldıktan sonra
|
||
yapılacak bir değişiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.</p>
|
||
|
||
<p><directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergesi
|
||
ayırdığı belleğin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla
|
||
yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk
|
||
süreçlerinin her biri bu belleğin kendilerine ait birer kopyasını
|
||
yapacağından belleğe eşlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük
|
||
önem taşımaktadır; aksi takdirde işletim sistemi belleği diske
|
||
takaslayacağından beklenen fayda sağlanamayacaktır.</p>
|
||
</section>
|
||
</section>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section id="security">
|
||
<title>Güvenlik Kaygıları</title>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Erişim Denetimi ve Yetkilendirme</title>
|
||
|
||
<p><directive module="mod_cache">CacheQuickHandler</directive>
|
||
yönergesine <code>On</code> değerinin atandığı öntanımlı durumda
|
||
<module>mod_cache</module> kullanımı, daha çok sunucunun önüne
|
||
vidalanmış önbelleklemeli bir karşı vekile sahip olmak gibidir. Özgün
|
||
sunucunun bir harici önbellekmiş gibi sorgulanmasını gerektirmeyen tüm
|
||
istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Bu durum
|
||
httpd'nin güvenlik modelini büyük ölçüde değiştirir.</p>
|
||
|
||
<p>Olası <code>.htaccess</code> dosyalarının dosya sisteminin tamamında
|
||
taranması çok pahalı bir işlem olduğundan <module>mod_cache</module>,
|
||
(işlemi hızlandırmak için) önbelleğe almanın temel amacını kısmen
|
||
gözardı ederek, önbellekteki içeriğin sunumu için gerekli
|
||
yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. Başka bir
|
||
deyişle, eğer <module>mod_cache</module> bir kısım içeriği önbelleğe
|
||
almışsa içerik zaman aşımına uğramadığı sürece bu içerik önbellekten
|
||
sunulacaktır.</p>
|
||
|
||
<p>Örneğin, yapılandırmanız bir özkaynağa IP adresine göre erişime izin
|
||
veriyorsa bu içeriğin önbelleğe alınmayacağından emin olmalısınız.
|
||
Bunu <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>
|
||
yönergesini veya <module>mod_expires</module> modülünü kullanarak
|
||
yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız
|
||
<module>mod_cache</module> bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her
|
||
içeriği önbelleğe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her
|
||
istemciye bunu sunacaktır.</p>
|
||
|
||
<p><directive module="mod_cache">CacheQuickHandler</directive>
|
||
yönergesine <code>Off</code> atandığı takdirde, istek işleme
|
||
aşamalarının tamamı yerine getirilir ve güvenlik modeli değişmeden
|
||
kalır.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Yerel İstismarcılar</title>
|
||
|
||
<p>Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduğundan
|
||
önbelleğin kendisi içerikle etkileşime geçmek isteyenlerin veya
|
||
içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi
|
||
çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleğe yazılabileceğini
|
||
akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm
|
||
içeriğin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının sağlanması
|
||
önerilir.</p>
|
||
|
||
<p>Eğer Apache kullanıcısı, örneğin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle
|
||
tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir.
|
||
<module>mod_cache_disk</module> kullanılırken önbellekteki bir öğeyi
|
||
değiştirmek veya önbelleğe yeni bir öğe eklemek görece daha
|
||
kolaydır.</p>
|
||
|
||
<p>Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diğer saldırı türleriyle
|
||
karşılaştırıldığında daha yüksektir. <module>mod_cache_disk</module>
|
||
kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik
|
||
güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2)
|
||
Mümkünse <a href="suexec.html">suEXEC</a> kullanarak CGI süreçlerini
|
||
Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Önbellek Zehirlenmeleri</title>
|
||
|
||
<p>httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek
|
||
zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır.
|
||
Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun özgün sunucudan yanlış (ve
|
||
genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü
|
||
betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.</p>
|
||
|
||
<p>Örneğin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS
|
||
önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan
|
||
httpd’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini
|
||
değiştirebilir. Diğer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen
|
||
bir saldırı türüdür.</p>
|
||
|
||
<p>Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliğine incelenmesi için uygun
|
||
yer değildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla erişebilirsiniz).
|
||
Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriği
|
||
tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı
|
||
istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceğinin olasılık
|
||
dahilinde olduğunu bilmenizde yarar vardır.</p>
|
||
</section>
|
||
|
||
<section>
|
||
<title>Hizmet Reddi / Önbelleğin Engellenmesi</title>
|
||
|
||
<p>Vary mekanizması aynı URL'nin çok sayıda sürümünün yan yana
|
||
önbelleklenmesini mümkün kılar. İstemci tarafından sağlanan başlık
|
||
değerlerine bağlı olarak, önbellek istemciye gönderilecek doğru yanıtı
|
||
bulacaktır. Normal kullanımda olası değerlerin çok geniş olduğunun
|
||
bilindiği durumda bir başlığı (örn, <code>User-Agent</code>)
|
||
değişikliğe uğratma çabası bu mekanizmayı bir sorun haline getirebilir.
|
||
Sitenin tanınırlığına bağlı olarak aynı URL'nin binlerce hatta
|
||
milyonlarca önbellek girdisi oluşabilir ve bunlar önbellekteki diğer
|
||
girdilerin yerini alabilir.</p>
|
||
|
||
<p>Diğer yandan, belli bir özkaynağın URL'sinin her istekte
|
||
değiştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkabilir. Bu normalde URL dizgesine bir
|
||
"cachebuster" dizgesi eklenerek yapılır. Bu içerik sunucu tarafından
|
||
anlamlı bir tazelik ömrüyle önbelleklenebilir olarak imlenmişse bu
|
||
girdiler kısa zamanda önbellekteki meşru girdilerin yerini alabilir.
|
||
<module>mod_cache</module> modülü bunun önlenmesi için <directive
|
||
module="mod_cache">CacheIgnoreURLSessionIdentifiers</directive>
|
||
yönergesine sahipse de bu yönerge, yoldaki vekillerin veya tarayıcı
|
||
önbelleklerinin aynı hizmet reddi saldırısına maruz kalmamaları için
|
||
dikkatle kullanılmalıdır.</p>
|
||
</section>
|
||
</section>
|
||
|
||
</manualpage>
|